La Ferrería, la cuna de doña Ximena

     A los pies de Peñamayor, no fondo’l valle de Fuensanta, llevántase un palaciu deshabitáu. Foi casa de los Alvarez de les Asturies, la familia de la nobleza astur que más poder algamó na dómina baxomedieval. Cunten les lleendes que equí ñació doña Ximena, muyer que foi del Cid Campeador, fía del conde Diego Rodríguez d’Asturies. Esa lleenda, otres hestories, durmen el escaezu de los sieglos ente eses muries deshabitaes que reposan na so soledá ente mates de castaños, carbayos y humeros, col silenciu nel aire, el marmurar del regueru o’l tintiniar de les esquiles les vaques que pacen nos praos. 

El palaciu de la Ferrería, en Fuensanta (Nava)

 

     El camín que lleva al palaciu parte de lo que güei ye la fábrica embotellaora d’agua de Fuensanta, y que antañu fuere un afamáu balneariu. Sigue paralelu al regueru Fuensanta, cuasi en llanu, nun paséu que discurre a la solombra d’una bayurosa vexetación. Arboláu de ribera y el típicu de media montaña. Ablanos, castaños, fayes y carbayos. Humeros, fresnos, xardones. Feleches y sebes. Praos, que recuerden que entá la ganadería tien gran importancia na economía rural de la zona. Un paseín en soledá (nun se albidren más cases pol llugar) curtiu que nun llega a los tres kilómetros. 

Camín del palaciu

      Queda atrás una sólida ponte de piedra sobro’l regueru. Delantre de nos una portiella. Esmanguiá, furruñosa, con cadena y candáu. Nun ye difícil sobrepasala pol llau. Zarra’l pasu a un camín ampliu, llixeramente ascendente, entá flanquiáu pola arboleda nel que, al final, per ente’l ramascu, acolombrase la pétrea silueta d’ún turruxón. Nucleu ya orixe del palaciu autual, el turruxón de los Alvarez de les Asturies, del sieglu XIV, col so distintivu aire medieval, ye’l ellementu más carauteríticu del palaciu navetu de la Ferrería.

El palaciu preséntase al visitante

 

     Tien estilu góticu el turruxón, llevantáu nel sieglu XIV comu ellementu de calter militar. Muries de metru y mediu de grosor, fines saeteres allargaes y cuatro altures enllazaes por una escalera de caracol. El pisu caberu presenta abertures más amplies, resultáu d’una primera ampliación, ya nel sieglu XVI.

El turruxón primixeniu

 

     Posteriormente, a lo llargo’l sieglu XVII, foron adosándose el restu de les construciones que güei conformen el conxuntu palaciegu: un cuerpu principal ya una capiella.

En primer términu la capiella seguía de la fachada principal

      Na fachada principal, de estilu renacentista,  ábrese una puerte d’arcu de mediu puntu fechu con sillares de gran tamañu, ensin decoración nenguna. A un llau, dos saeteres de derrame esternu, con intención meramente ornamental, non defensiva. Nel pisu superior, au s’alcuentra la parte noble, un balconín de fierru forxáu sobro repisa con moldures, y enriba d’elli, un gran escudu coles armes de los Alvarez de les Asturies.  Tamién se abren otres ventanes, dos d’elles enmarcaes por sillares bien llabraos y otres dos de menor categoría. A la izquierda, la capiella, cola puerte d’acesu de mediu puntu ente moldures, y con dos pináculos que-i dan mayor lustre, ya una pequeña espadaña. La decoración de tou’l conxuntu, sobria.

Pinga lórbayu teyes abaxu mientres el escudu amuesa l'arguyu de los Alvarez de les Asturies

 

     Nel llateral oriental, el que se abre a un pequeñu xardín, estremense dos módulos diferentes. Ún, siguiendo’l patrón de la fachada principal, sobriu, con pequeñes ventanes adintelaes dispuestes asimétricamente. El otru, col primer ya’l tercer pisu abiertos. El primeru por una arcada de tres arcos de piedra de mediu puntu, ya’l terceru, más al xeitu de lo que ye habitual nes construciones rurales astures, con una galería con correor de maera baxo cubierta.

Fachada oriental, correor ya arcada con vistes al xardín

      Afortunadamente, magar que el palaciu tea deshabitáu, el estáu de conservación ye bastante bonu, algo que ca díi ye más inusual ente esti tipu d’edificaciones. Quiciaes dalgnos ellementos anexos, comu una piscina abandonada nes cercaníes, de factura nidiamente moderna, dan a entender que quiciaes tevo vida comu residencia braniega fasta bien pocu tiempu.

Puerte d'entrá a la capiella'l palaciu

 

     Ye un placer percorrer cola vista eses muries, imaxinar lo que foi la vida ente eses muries, n’aquel llugar paradisiacu onde xurde una fonte que llamaron santa. Un placer poder esfrutar d’una xoya arquitectónica de les munches que entá guarden montes y valles d’esta tierra nuestra y, que por una vegáa, nun tengamos que llorar pola ruina ya’l desaniciu que, comu una plaga, s’esparde pol patrimoniu asturianu.

La ponte de piedra nel acesu al palaciu

El ríu fuensanta al pasu pol palaciu

Frondoses biesques flanqueen el camín

Solombres eternes ya humedá, un paraísu pal mofu ya'l felechu

Grandes castñañales cargaos d'oricios a la vera'l caleyu